ေကလနိယတကၠသိုလ္ ပေရာ္ဖက္ဆာတစ္ဦး၏အဘိဓမၼာအေတြးအျမင္မ်ား

        ျမန္မာျပည္ကေန သီရိလကၤာကုုိ ေရာက္လာတဲ့ ရဟန္းေတာ္ေတြမွာ တကၠသုိလ္ဆရာေတြ lecture ပို႔ခ်တဲ့အခါ တစ္ခါတစ္ရံ အယူအဆခ်င္းမတူလုိ႔ စိတ္ကသိ ကေအာက္ျဖစ္ရတဲ့အခါေတြ ရွိပါတယ္။ သီရိလကၤာရဲ႕ သင္ၾကားနည္စနစ္ဟာ ပါဠိေတာ္ အ႒ကထာအေျခခံသင္ၾကားနညး္ မဟုတ္ပဲ အဂၤလိပ္စာအေျခခံသင္ၾကားနည္းျဖစ္တဲ့အတြက္ သာသနာေတာ္အတြက္ အႏၱရာယ္ရွိတယ္လုိ႔လည္း တစ္ခ်ိဳ႕က ေျပာၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ သီရိလကၤာတကၠသိုလ္သင္ၾကားနည္းစနစ္ဟာ အေနာက္တိုင္းအယူအဆေတြ ပဓာနထားတဲ့ အေနာက္တုိင္းစာေရးဆရာေတြရဲ႕ အယူအဆ လႊမး္မုိးခံေနရတဲ့ သင္ၾကားနညး္စနစ္ သက္သက္သာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အယူ အဆသစ္ေတြ အေတြးအေခၚသစ္ေတြကို ယုတိၱ မရွိပဲ ျငင္းခုံလုိ႔ မရတဲ့ေခတ္ မွာ ေခတ္ေလ့လာ နည္းစနစ္ ကုိလညး္ ေလ့လာသင့္တာေတာ့အမွန္ပါပဲ။

အေကာင္းျမင္အေနအထား သက္သက္နဲ႔ေျပာရမယ္ဆုိရင္ သီရိလကၤာသင္ၾကားနညး္ဟာ အေနာက္တုိင္း အယူအဆအနညး္ငယ္လႊမ္းမုိးတယ္လို႔ ဆုိႏုိင္သလုိ အေနာက္တုိင္းအယူအဆေတြကို ယုတၱိ ရွိရွိနဲ႔ ျပန္လည္ေျဖရွင္းျပတယ္လုိ႔လညး္ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။

ဥပမာေျပာရရင္ အေနာက္တုိင္းအယူအဆအရ အဘိဓမၼာဟာ ဘုရားေဟာမဟုတ္ဘူး၊ (နတ္ျပည္ဆုိတာ လက္ေတြ႕ျမင္ရတဲ့အရာမဟုတ္တဲ့အတြက္) နတ္ျပည္မွာေဟာတာမျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆိုတဲ့ စြတ္စြဲ ခ်က္ ကို ေျဖရွင္းတဲ့ေနရာမွာ လက္ခံတာလည္း မဟုတ္ ျငင္းပယ္တာလည္းမဟုတ္ပဲ ပါဠိေတာ္ကေန အထူးအားျဖင့္ အေနာက္တုိင္းပညာရွင္ေတြအျမင္အရ ပိဋကတ္ေရွ႕ပုိင္းျဖစ္တဲ့ နိကာယ္ႀကီးေလးခုထဲကေန အဘိဓမၼာနဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ အယူအဆေတြကို ရွာေဖြပါတယ္။ ရွာေဖြၿပီးေတာ့ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ အဘိဓမၼာဆုိတာ ဘုရားပြင့္ေတာ္မူစေခတ္ကတညး္က ရွိေနတာကို သက္ေသျပပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အေနာက္တုိင္းသားေတြရဲ႕ စိတ္ကို ဆြဲေဆာင္တဲ့အေနမ်ိဳးနဲ႔

‘’’ ဒါေပမယ့္ အဘိဓမၼာဆုိတာ ခုေခတ္သင္ၾကားေနတဲ့ပုံစံမ်ိဳးမဟုတ္ဘူး ၊ ခုေခတ္မွာရွိေနတဲ့ စာေပပုံစံမ်ိဳးမဟုတ္ဘူး’’ လုိ္႔ ေျပာပါလိမ့္မယ္။ ၿပီးေတာ့ ခုေခတ္သင္ၾကားေနတဲ့ပုံစံမ်ိဳးမဟုတ္တုိင္း အခုေခတ္သင္ၾကားနည္းစနစ္ဟာ ဘုရားေဟာနဲ႔မကိုက္ညီဘူးလုိ႔ ယူဆလို႔မရတဲ့အေၾကာင္း သာ၀ကေတြေဟာတဲ့တရားကို ဘုရားရွင္လက္ခံတာေတြ၊ ဘုရားရွင္ရဲ႕ ေဟာေျပာခ်က္ကို ဘုရားရွင္လက္ထက္မွာပဲ သာ၀ကေတြ အက်ယ္ခ်ဲ႕ ေဟာေျပာခြင့္ကို ျပဳထားတာေတြကို ပါဠိေတာ္ထဲကေန ထုတ္ျပပါလိမ့္မယ္။ ၿပီးေတာ့ ေနာက္ဆုံးေကာက္ခ်က္အေနနဲ႔ ခုေခတ္သင္ၾကားနညး္စနစ္ဟာ ဘုရားရဲ႕ ႏႈတ္ေတာ္ထြက္အတုိင္းမဟုတ္ေပမယ့္ ဘုရားေဟာပင္ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း၊ ဘုရားရဲ႕ ၀ါဒပင္ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ၊ ဘုရားေဟာနဲ႔မဆန္႔က်င္တဲ့အေၾကာင္းေျပာျပပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါကေတာ့ သီရိလကၤာရဲ႕ အဘိဓမၼာနဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ ရွင္းလင္းခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။

အခုေရးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ သီရိလကၤာရဟန္းေတာ္ေတြရဲ႕ အဘိဓမၼာအယူအဆ (သို႔ မဟုတ္ ) တကၠသုိလ္မွာ သင္ၾကားေပးေနတဲ့ အဘိဓမၼာပို႔ခ်က္ခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပို႔ခ်ခ်က္ အျမည္းေလးကို ဖတ္ၾကည့္လုိက္ရင္ သီရိလကၤာဟာ ျမန္မာျပည္မွာလုိ အဘိဓမၼာကို စနစ္တက်သင္ၾကားမႈ နည္းပါးေပမယ့္ အဘိဓမၼာနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး ပညာရွင္အဆင့္ေလ့လာမႈအပိုင္းမွာေတာ့ မနိမ့္ေသးဘူးဆုိတာေတြ႕ရမွာပါ။ အထူးအားျဖင့္ ပုဒ္တစ္ခုရဲ႕ အယူအဆကို ဘက္ေပါင္းစုံနဲ႔ ၾကည့္တဲ့ေနရာ ၊ ၀ါဒတစ္ခုနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး စနစ္တက်ေဖြရွာတတ္မႈအပိုင္းမွာ ျမန္မာေတြ စာေမးပြဲနည္းစနစ္နဲ႔သာႀကီးျပင္းလာခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာရဟန္းေတာ္ေတြ အတုယူသင့္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြ ရွိတယ္ဆုိတာကိုလညး္ေတြ႕ႏုိင္မွာ ။ သီရိလကၤာရဲ႕ အဘိဓမၼာသင္ၾကားနည္းစနစ္ဟာ ေထရ၀ါဒသက္သက္ မဟုတ္ေတာ့ပဲ အျခားဂိုဏ္းသားေတြရဲ႕ ဖြင့္ဆုိခ်က္ေတြနဲ႔ ႏႈိုင္းယွဥ္သင္ျပတာကိုလည္း ေတြ႕ႏုိင္မွာပါ။

အခု အဘိဓမၼာကိုစိတ္၀င္တစားရွိၿပီး ဆရာအမ်ားစုက အေျပာေကာင္းတယ္လုိ႔ လက္ခံထားရတဲ့ ဆရာ သုမနပါလ ဂလ္မန္ေဂါဒ ရဲ႕ အဘိဓမၼာပို႔ခ်ခ်က္ေလးေတြကိုေလ့လာၾကည့္ရေအာင္-

ေခါငး္စဥ္ေလးကေတာ့ အဘိဓမၼာထြန္းကားလာမႈကို သိသာေစတဲ့ သမုိင္းေၾကာင္းေတြ ေရွးက်တဲ့ က်မ္းဂန္ေတြကို ေလ့လာျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာသုမနကေတာ့ သူ႕ရဲ႕ ေဆြးေႏြးမႈအပိုင္းမွာ အဘိဓမၼာနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး ဖြင့္ဆုိခ်က္ေတြ၊ အဘိဓမၼာက်မ္းစာေတြထဲက အေျခခံက်တဲ့အျမင္ေတြ၊ ေနာက္ပိုင္းအ႒ကထာဆရာေတြရဲ႕ အေသးစိတ္ဖြင့္ဆုိခ်က္ေတြ၊ အဘိဓမၼာကို သိလြယ္ေအာင္ေရးထားတဲ့ လက္္စြဲက်မး္ေတြရဲ႕ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေရးသားခ်က္ေတြကို သင္ၾကားေပးမယ္လို႔ေျပာထားပါတယ္။
အခု ေရးသားမယ့္အပိုင္းကေတာ့
Introduction of Abhidhamma ဆုိတဲ့အပိုင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကဲ .. ဆရာသုမန ဘယ္လုိေျပာလဲဆုိတာ ၾကည့္လုိက္ၾကရေအာင္..

အဘိဓမၼာဆုိတာ special တရားေတာ္ပါ။ special လို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ ‘’အဘ ိ’’ ဆုိတဲ့ စကားလုံးနဲ႔ doctrine (တရားေတာ္) လို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ ‘’ ဓမၼ ‘’ဆုိတဲ့စကားလုံးကို ေပါင္းစပ္ထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ အခုဖြင့္ဆုိခ်က္ဟာ ေယဘုယ် သေဘာလုိ႔ပဲ မွတ္ထားပါဦး။ “ဓမၼ “ ရဲ႕ ဖြင့္ဆုိခ်က္က အေျမာက္အျမားရွိတဲ့အတြက္ “ဓမၼ”ကို Doctrine လုိ႔ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆုိထားတာကိုလည္း ေနာက္က်မွ ရွင္းျပပါ့မယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ special ေခၚတာလဲဆုိတာရယ္ ၊ အဓိပၸါယ္ကြဲျပားေနတဲ့ “ဓမၼ’’ ပတ္သတ္တဲ့ကြဲျပားတဲ့အယူအဆေတြကိုလည္း ေနာက္က်မွ ရွင္းျပပါ့မယ္။
အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးေတြ အဘိဓမၼာကို Buddhist Psychology ( ဗုဒၶဘာသာစိတ္ပညာ) လုိ႔ ဘာသာျပန္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ Buddhist Philosophy (ဗုဒၶဘာသာ ဒႆနပညာ) လို႔ ဘာသာျပန္ပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ဘာသာျပန္ျပန္ အဘိဓမၼာရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ အဓိပၸါယ္ကိုေတာ့ ၿခံဳငုံမိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ မစၥတာ Rhys Davids ကေတာ့ အဘိဓမၼာကို Buddhist Psychological Ethics ( ဗုဒၶဘာသာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ကိုယ္က်င့္သိကၡာ)လုိ႔ ဘာသာျပန္ပါတယ္။ က်ေနာ့္အေနနဲ႕ကေတာ့ မစၥတာ Rhys Davids ရဲ႕ ဘာသာျပန္ေလးကို ပုိၿပီးသေဘာက်ပါတယ္။

က်ေနာ္ အခုလုိ အဘိဓမၼာကို ဗုဒၶဘာသာ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ ကိုယ္က်င့္သိကၡာလုိ႔ ဘာသာျပန္တာကို ဘာလုိ႔ႀကိဳက္ရသလဲ ဆုိရင္ ဗုဒၶဘာသာတရားေတာ္ေတြမွာ ( Ethics) ကိုယ္က်င့္သိကၡာနဲ႔ (Knowledge) အသိပညာဟာ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခk ဆက္ႏြယ္လုိ႔ေနပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာမွာ အသိပညာနဲ႔ကိုယ္က်င့္သိကၡာဟာ (ဘယ္ဟာ ပညာ၊ ဘယ္ဟာ သိကၡာရယ္လုိ႔ ဘယ္လုိမွ ခြဲလုိ႔မရေအာင္ ) ဆက္စပ္လုိ႔ ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔လုိ႔ တကယ္လို႔ အဘိဓမၼာကို ဗုဒၶဘာသာ စိတ္ပညာလုိ႔ ဘာသာျပန္မယ္ဆုိရင္ ကိုယ္က်င့္သိကၡာဟာ က်န္ခဲ့ႏုိင္ပါတယ္။ အေနာက္တုိင္းစိတ္ပညာဘာသာရပ္မွာ အျပဳအမူပိုင္း(ကိုယ္က်င့္သိကၡာပိုင္း) ဆုိင္ရာ ရႈေထာင့္ကို ခြဲျခမး္စိတ္ျဖာမႈ မျပဳပဲနဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာအခ်က္အလက္ကို သာ ခြဲျခမး္စိတ္ျဖာေလ့လာေလ့ရွိပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာစိတ္ပညာမွာေတာ့ ကိုယ္က်င့္သိကၡာကို ပဓာနထားၿပီးေလ့လာ ခဲြျခမ္းမႈကို ျပဳုလုပ္ပါတယ္။စိတ္ပညာေၾကာင္းေျပာရင္ ကိုယ္က်င့္သိကၡာပို္ငးဆုိင္ရာကို မေျပာပါနဲ႔လုိ႔ တစ္စုံတစ္ေယာက္ကေျပာလာရင္ ဗုဒၶဘာသာစိတ္ပညာကို ေျပာမျပရုံပါပဲ။ဒါ့ေၾကာင့္မုိ႔လုိ႔ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ စိတ္ပညာ သို႔မဟုတ္ ဗုဒၶဘာသာ ဒႆနပညာ ဟာ လူ႕ရဲ႕ အျပဳအမူ ကုိယ္က်င့္သိကၡာနဲ႔ အနီးကပ္ဆုံး ဆက္စပ္ေနတယ္ ဆိုတာ မွတ္ထားလုိက္ပါဦး။